Skriuwlab, it begjin
- 14 april 2025
Bevrijdingstijd (1)
14 april 2025Bevrijdingstijd (1)
Het is 5 jaar geleden dat ik de laatste hand legde aan ‘Sis my wa’t ik bin’, het Frysktalige verhaal over het Joodse smokkelkind Louis Godschalk dat als peuter naar Friesland werd gebracht. Hij kwam bij een moederloos gezin waar hij na de oorlog kon/moest blijven. Een door de overheid ingestelde
commissie, de OPK – oorlogspleegkinderen – besloot dat dat het beste voor hem was, ook al hadden verschillende familieleden zich gemeld dat ze hem een Joodse opvoeding wilden geven. Pas toen hij 13 jaar was kreeg hij te horen hoe het zat. Hij ontdekte dat iedereen in het dorp dat wist, ook zijn vriendjes, maar dat ze hem dat niet mochten vertellen van de pleegvader. Hij groeit eenzaam op en liefdeloos, ook al was zijn pleegmoeder zorgzaam, maar ze mocht van de vader niet laten merken hoeveel ze van Loekie hield. Het Friestalige blad voor de bovenbouw van de basisscholen Tsjil (Tsjil betekent ‘wiel’ in het Fries) besteedt aandacht aan 80 jaar bevrijding en aan mijn boek. Zie ook www.cedinonderwijs.nl/tsjil
Een paar maanden geleden kreeg ik een mailtje van een lezeres die het Friese boek had gelezen. Ze vroeg me of ik het had vertaald naar het Nederlands omdat ze het boek zo mooi vond dat ze het haar kleindochter Nova wilde laten lezen. Ik schreef terug dat ik een Nederlandse versie van datzelfde verhaal had geschreven, of beter gezegd had hérschreven: ‘Wat het hele dorp wist’. Het kind uit het Friestalige boek keert terug in de Nederlandse versie, maar dan als grootvader met zijn dochter en kleinzoon. De kleinzoon wil graag weten wat het verhaal van zijn, altijd zwijgende, grootvader is en probeert hem dat te ontfutselen. Helaas was deze Nova nog te jong voor de Nederlandstalige versie.
Vandaag kreeg ik weer een mail van deze mevrouw. Ze had het Nederlandstalige boek ook gelezen en vond het prachtig. Dan, vertaald: Vandaag feest in Zwolle. 14 april 1945 werd Zwolle bevrijd door de Canadezen. 80 jaar vrijheid. De jaarlijkse kranslegging wordt altijd verzorgd door twee scholen. Op een van die scholen zit kleindochter Nova. Ze had zelf bedacht om het verhaal van Louis Godschalk te vertellen. Met een beetje hulp van oma had ze het opgeschreven. Juf vond het verhaal heel indrukwekkend en daarom goed. Vanmorgen mocht Nova het voorlezen. In het bijzijn van de burgemeester, de zoon van een van de Canadese bevrijders van Zwolle, een groep veteranen en schoolkinderen was het een plechtige bijeenkomst. Zo luisterden we ook naar The Last Post, het Wilhelmus en waren we twee minuten stil. Het was alles bij elkaar een ochtend om nooit te vergeten, aldus de (trotse) oma.
Beide boeken zijn nog te koop: ‘Sis my wa’t ik bin’ kost €7,90 + verzendkosten als je het via mij bestelt. ‘Wat het hele dorp wist’ is in elke boekhandel verkrijgbaar voor €14,90.
- 24 december 2021
Moedfearren
24 december 2021Moedfearren
Ut en troch hingje se, dy moedfearren fan my. Doe’t ik miende dat ik it nije jier ynstappe soe sûnder de help fan de fysio om’t ik nei alle operaasjes, renovaasjes en frustraasjes safier wie dat dat koe. It koe net. It kin net. Want: corona.
Sûnt corona yn it lân is gean ik noch nei twa adreskes: myn masseur om de lea wat soepel te hâlden en de fysio dy’t my yn ‘e sportskoalle helpt om myn kondysje op peil te krijen, en, ek hiel belangryk, de balâns wer te finen. Want dy wie, doe’t de triedsjes fan de lêste knibbel trochsnien wiene hielendal fuort. Sûnt dizze hjerst doarde ik wer te fytsen. Mar doe kaam corona.
Ik begûn te hoastjen, fielde my net goed, makke in testôfspraak en ja hear: posityf. Ik warskôge de masseur en de sportskoalle en de famylje en makke my soargen. Binnen in wike, it wie op in freed, sei ik: ‘Ik kin hast net mear, dit is net goed.’ Fan de âldste soan mocht ik in saturaasjemeter brûke dy’t fier ûnder de 90 stie. En fan de tiid yn it sikehûs op La Palma wist ik dat dat net doogde. Ik makke in ôfspraak mei de húsdokter, dy’t wat sei oer kwetsber en sa en deselde jûn lei ik, nei ûndersiken yn it MCL, yn it Martinisikehûs yn Grins. Ik soe der 11 dagen bliuwe, doe mocht ik wer nei hûs.
It foel net ta, thús, en noch net. Ik moat bewust sykhelje, oars wurd ik wer benaud. As de sinne in bytsje skynt kuierje ik wat oer it plein hinne en wer. Ik lês wat, breidzje ris in toer en doch in spultsje. Mar, wat foar my hiel bysûnder is, soms lis ik op bêd te lizzen, wurch te wêzen, sûnder gedachten. In ADHD-holle stiet noait stil ommers! No wol.
Oare jierren yn desimber skriuw ik de plannen op foar it nije jier, it boek of de boeken dêr’t ik oan wurkje sil, want o, dy holle fol ideeën! Dy moat leech! Dit jier gjin plan mar hoop. Dat it my foar it seisde jier slagje sil myn kondysje en de balâns werom te krijen. Boeken komme yn 2022 op it twadde plan, al sil der yn it foarjier in jeugdboek yn it Nederlânsk útkomme. Dêr moat ik noch mei oan ‘e slach yn jannewaris en dan moat ik skerp wêze. Of sa skerp mooglik. En oars as Pippy – dy’t dat net sein hat -, sis ik: ‘Ik ha it earder dien, dus ik wit dat ik it kin.’
Ik winskje jim moaie krystdagen ta, en alle goeds en sûnens foar 2022. En mochten jim der ferlet fan ha: moedfearren. Want foardatst it witst, kinst se noadich ha.
- 22 oktober 2021
In nije dei, in nije wei
22 oktober 2021In nije dei, in nije wei
Noait te âld om te learen ek al hie dit fansels folle earder kind. Mar ik koe it sûnder, oant no. Krekt myn earste PPP makke en opstjoerd. Power Point Produkt.Foar de lessen op de AMS, hjir hast om ‘e hoeke, yn novimber.2 x 2 oeren Havo 2 en 2 x 2 oeren TL2 yn it ramt fan de Ferhaletún: hoe skriuwst in ferhaal?Oer it bouwen fan in feest (mei tûkelteammen) yn plm. 500 wurden.En oer ferskillende perspektiven foar ien ferhaal. Sa as Sis my wa’t ik bin en it Nederlânsktalige jeugdboek dat kommende maitiid ferskynt. - 5 oktober 2021
Berneboekewike 2021 en mear!
5 oktober 2021Berneboekewike 2021 en mear!
It is wer berneboekewiketiid. Fansels hie ik graach op sjou gien by skoallen lâns om foar te lêzen en te fertellen. It leafst út It Ferbeane Boek om’t dat in echt boek is om yn in boekewike te lêzen. Of yn fakânsjes, of… No ja, wannear net? It is spannend, it is fantastysk, grappich en wolst trochlêze oant it út is. Mar nei skoallen ta gean sit der noch net yn, myn enerzjy sit yn trenen, kuierjen, fytsen (as it net te hurd waait) en skriuwen. Want ja, der komt wer in boek oan, mar net yn it Frysk. Dat stiet letter yn ‘e plenning.
Likegoed, wat soe ik graach wer ris op in skoalle sjen wolle, al wie it no en dan mar in oere! Leafst op in skoalle hjir yn de buert, sadat myn man gjin sjauffeur hoecht te boartsjen (al docht er dat mei leafde) om’t ik mysels rêde kin. Mar soks is treffen fansels.
En it treft! Nei de hjerstfakânsje bin ik útnoege om 2 kear 2 oeren les te jaan oan twa twadde klassen fan de AMS, in vmboTL klasse twa en in havoklasse twa, yn it ramt fan meartaligens. It is in projekt, Proeftún, mei as doel de learlingen oan it skriuwen te krijen, om harren op it paad fan de ferhaleskriuwer te wizen. Dat elk it kin, mar hoe dan? Wat binne de tûkelteammen, hoe krigest spanning, hoe learst dyn personaazjes kennen? En kin dat yn 2 kear 2 oeren? Nee, dat net, mar juf Idske Bangma jout tips yn de lessen dat ik der net bin. Nei fjouwer wike sil immen mei oare kreative gaven lessen jaan foar in presintaasje of … dat is in ferrassing, om it ferhaal oan oaren troch te jaan.
Doe’t ik jierren lyn, yn triennen, ôfskied naam fan myn lesjouwende taken op skoallemienskip Piter Jelles hie ik wier nea betinke kind dat ik nochris, 20 jier letter!, werom foar klassen yn it fuortset ûnderwiis stean soe. Om it oer myn eigen boeken te hawwen en oer ferhalen, oer skriuwen! Dêrom ha ik dizze berneboekewiken geduld om’t ik wit dat der wat moais yn it fet sit.
Likegoed heiten, memmen, pakes, beppes en masters en juffers, gean nei jim pleatslike boekhannel en keapje in boek foar de bern, foar de jeugd. Ha de bern gjin nocht om te lêzen? Lês foar, dat is foar elk in feest. In berneboekfeest!
- 23 juni 2021
Simmer 2021
23 juni 2021Simmer 2021
Dizze simmer wurdt oars as de foarigen. Dit jier gjin operaasje mear yn it sicht, allinnich fierdergean mei oefenjen en kondysjetrenen. It giet boppe ferwachting! Op fakânsje gean ik net, mar in simmer dy’st foar in grut part trochbringst yn Gaasterlân komt aardich yn ‘e buert.
Foardat ik my yn it sjalet deljou, gean ik earst op besite by in tal skoallen. In pear wike lyn ha ik in lêzing jûn, fia Teams, oan in havoklasse fan de AMS. De learlingen hiene allegearre in fraach betocht, se hiene ‘Wês net bang mar wol foarsichtich’ lêzen, dat harren lesoere wie samar om. Se fûnen it moai en ik ek; de technyk wurke gelokkich en al fernimst troch it skerm minder fan de réaksjes fia it skerm, om my kin it wolris wer.
Op de twadde skoalle wie ik skriuwsterbeppe fan beppesizzer Silke. Har skoalle Eigenwijs woe my ek graach fia Teams yn de klasse talitte, dat ik begjin al aardich betûft te wurden. Beppesizzer fûn it fan te foaren freeslik spannend! (ik ek). De technyk liet it earst ôfwitte, mar de klasse wie sa benijd nei wat Silke har beppe te fertellen hie, dat se dêrnei fol oandacht harken. Silke kaam letter stuiterjend thús om’t se it allegearre prachtich fûn hiene. Boppedat hiene alle bern in eksimplaar fan It ear fan Sven krigen!
In oare beppesizzer, Marije, wurket yn de lêste wiken foar de simmerfakânsje oan it téma ferhalen en dan komt in ferhalebeppe ek wol fan pas. De juf wol my it leafste yn it echt ha mar ik ha noch mar ien prik hân en bin wat foarsichtich. Dêrom sil it plakfine yn it gymlokaal fan de kleuters sadat der ôfstân is. Foar Marije is it in ferrassing, se wit fan neat. Ik lês yn alle gefallen foar út ‘De Bonsterkes’ want it ferhaal oer falle mei de fyts barde foar myn eagen op de camping mei dizze beppesizzer dy’t no yn groep 3 sit. Dan witte de learlingen daliks hoe’t ik soms oan ideeën kom.
Nei de lêste skoalle sil ik oare wike, dat is yn Drachten. Dêr kom ik op in poadium te sitten, foar de ôfstân, en sil ik, yn it ramt fan de Fryske wike, fertelle en foarlêze oer en yn It Ferbeane Boek. De Schrijverscentrale belle my hjirfoar en dat makket it ekstra moai omdat ik sa it leafst nei skoallen ta gean. It regelwurk is foar de Schrijverscentrale en ik jou de lêzing, workshop of wat der mar frege wurdt.
Dêrnei kin ik my deljaan yn myn sjalet en wurkje oan ien fan de boeken dy’t my yn ’e holle sitte. It binne trije! Hooplik rinne se inoar net foar de fuotten, ien foar ien liket my it bêste ta.
Ik winskje jim in noflike simmer ta, út of thús, mei of sûnder sport op tv, mar as it heal kin mei in protte boeken, dan is it altyd goed.
Nei de simmer sil ik it hjir ha oer de berneboekewike, want o, wat soe ik graach op skoallen fertelle oer lêzen en skriuwen. Wa’t wis fan in besite wêze wol, kin no ek al kontakt opnimme mei de Schrijverscentrale.