De Skoalskriuwer en oar nijs

Der barde in protte dizze wike. Ofrûne moandei krige ik nijs dêr’t ik my oer stilhâlde moast oant it yn de krante stie. Gelokkich wie dat sneon safier. Myn boek ‘Trettjin dagen om in spetterjend feest te organisearjen’ is nominearre foar de Simke Kloostermanpriis. De oare nominearren binne ‘Femke faalt’ fan Ate Grypstra, ‘In nije heit’ fan Thys Wadman en ‘Dy iene foto’, in ferhaleboek fan 10 skriuwers. Ik bin bliid mei dizze nominaasje al moatte wy noch even geduld dwaan. ADHD en geduld ferdrage inoar min!

Mar fansels gie ik ek nei de skoallen yn Deinum en Minnertsgea te skoalskriuwen. Wy giene der op út. De bern mochten opskriuwe wat se seagen, fielden, roeken en hearden om dêr letter, werom yn de klasse, gedichten oer te meitsjen. It wie prachtich waar om nei bûten te gean. De bern ha in begjin makke mei dichtsjen en soene it yn de rin fan de wike ôfmeitsje. Ik bin benijd wat ik te sjen krij.

Dizze wike ha ik mappen neisjoen om te lêzen wat der al skreaun is. Der sitte prachtige ferhalen by. In moai begjin wie: En daar stonden we dan, midden op de toendra. Geen mens te zien, hoogstens af en toe een eland. In begjin om fierder te lêzen!

Is it in wûnder dat ik hjir nocht oan ha? 

De Skoalskriuwer: it giet oan!

Dizze wike wie it safier, de start fan De Skoalskriuwer. Oeral yn it lân waarden se ferwolkomme, sa ek yn Fryslân. Foar my begûn it moandei de 25ste jannewaris. Ik waard om in oere as healwei alven ferwachte yn Deinum. Dêr soene de learlingen my fan de trein helje. Mar foardat it safier wie!

De learkrachten fan Deinum hiene betocht dat ik wol yn in boekerok komme koe. Mei in hoed derby soe dat grif bysûnder feestlik wêze. Ik krige in grabbelrok mei, geskikt foar lytse pakjes en dêr koene sûnder mis boeken yn. Thús ha ik hiel wat boeken past, mar der wiene mar in pear lyts genôch. Dus mei toarnmeske en nulle oan de slach, in naaister ynhierd foar de hoed dy’t ooptúgd wurde moast mei in voile en in cape fan souder helle. Op de cape soene omslaggen fan myn boeken komme.

Yn myn nije bedriuwsklean wachte ik op de trein nei Deinum. Foardat ik ynstappe koe, waaiden de earste omslachjes fan de cape. Myn man frege by de notaris oan de oare kant fan de dyk oft se lym hiene, mar nee. Wol nytsjes. Yn de trein wie in frommiske sa aardich om de omslachjes der mei oprôle stikkerkes wer op te plakken. Gelokkich waard ik net keard troch in kondukteur dy’t tocht dat ik miskien in bomboekerok oan hie, dus de reis, twa stations fierderop, gie flot.

Yn Deinum stie in grut part fan de learlingen fan Twaspan my op te wachtsjen. Twa man fan Omrop Fryslân filmen it hiele feest. It soe yn Hjoed komme, mar it waard in filmke op de webside. Sjoch hjir.

De learkrachten en bern setten my op in feestlike stoel mei in ljedder der ûnder en op dizze ‘draachstoel’ waard ik it doarp yntôge. Yn skoalle stiene de stuoltsjes foar alle bern al klear. Doe wie it tiid om te sjen wa’t no achter dy voile siet! Wol de echte Skoalskriuwer foar it ljocht komme. En ja! Ik krige de sjerp om fan De Schoolschrijver, dat gong wat bryk, want hy hong op de kop en sa wie ik de ienige dy’t goed lêze koe dat der Schoolschrijver op stie!

Ik fertelde wat we dwaan soene de kommende wiken en lies it begjin fan in ferhaal foar dat ik oan it skriuwen bin. Alle bern harken mei sân pear earen en woene yn de klas daliks mei de priisfraach te set! As ik tocht hie dat de lytskes benaud wêze soene foar dy boeke-keninginne dan hie ik it mis; doe’t alles ôfrûn wie, stoarmen der in pear beukers op my ôf dy’t de earms om my en myn rok hinne sloegen.

Woansdei de 27ste jannewaris krige ik al wer in waarm wolkom. Dit kear yn Minnertsgea op De Wizebeam. De fyts fan juf stie yn skoalle klear want bûten raasde en tjirge de wyn. Mei de fyts oan ‘e hân kuiere ik nei it kleuterlokaal, dêr’t de bern al klear sieten. Mei in fytsbelleliet fan de ûnderbou, in sels knutsele brievebus, in kollaazje, in sels betocht tegeltsje en in djipte-ynterview troch de learlingen fan groep 7 en 8 waard it in prachtich feest. Behalve learkrachten en bern wiene ek âlden oanwêzich. Moai sa, dy ha in belangrike rol!

Nei it programma yn it kleuterlokaal ferhuzen we nei de hal, dêr’t memmen in prachtig hoekje foar my makke hiene. De wethâlder fan ûnderwiis knipte it lint troch om it smûke Skriuwershonk te iepenjen dat letter noch fierder oanklaaid waard mei de attributen dy’t de learlingen makke hiene. Foar de sjerp is der in kapstok delhong. Om’t it al moai lang duorre hie, giene de bern fan de ûnderbou werom nei harren lokaal, de midden- en boppeboubern kamen nei in oar lokaal dêr’t ik it ferhaal foarlies. En ek al wie it yntusken skoft, se woene daliks oan de slach mei de priisfraach.

‘Ik wit twa antwurden, Hanneke,’ sei in jonge út groep 8. ‘Hartstikke moai, mar ik wol graach ien antwurd ha! Miskien moatst der in nachtsje oer sliepe,’ sei ik. ‘In skriuwer moat soms ek sinnen fuortdwaan om’t in oare better is!’

Wy binne los mei in dreech ûnderdiel fan it skriuwen: darlings kille. Dat kinne se net gau genôch leare!

De Skoalskriuwer: de boekekiste

It is hast safier, de start fan it nije trajekt fan De Skoalskriuwer. Dat wol sizze de start foar de learlingen, want Skoalskriuwers, learkrachten en bybmeiwurkers binne al lang oan ‘e gong. Springst net sa eefkes foar de klasse om in bytsje gesellich mei bern te lêzen en te skriuwen.

It earste dêr’t ik mei oan ‘e slach gie, wie it foljen fan de boekekiste. Elke groep dêr’t ik kom, kriget in krat mei 25 boeken dy’t se yn de klasse lêze meie. De boeken dêrfoar komme út de byb. Elke skriuwer makket syn of har eigen kar. Ik besykje it te ferdielen oer de folgjende soarten: printeboeken, maklik lêzen boeken, Fryske boeken en prachtige boeken. Dan sit der neffens my foar alle bern wat yn nei harren gading. Ik stopje der gjin Stilton-, Looser- of Mutsboeken yn, want dy lêze se meastal dochs wol. Ik fyn it belangryk dat bern in grut ferskaat oanrikt krije, sadat se sjogge hoe moai de boekewrâld is en dat der foar harren ek wat by sit. En fine se in boek absolút net moai, dan meie se nei in oantal siden ophâlde. Nei elk boek dat se lêzen ha, skriuwe se yn in boekelochboek wat se fan it boek fûnen. Om’t Leuk in neatsizzend wurd is, moatte se dat sa presys mooglik omskriuwe, ek as se in boek net moai fine. Soms witte se dat net sa goed nei de earste 10 siden en dan begjinne se fierder te lêzen, soms it hiele boek út.

Yn de klasse komt de Boekemeter te hingjen. Tank foar de tip Mindert Wynstra! Dêrop komt de stân fan de lêzen boeken te stean. As it in moai rûn getal is, krije se as beleanning in taalspultsje of in ferhaal oanbean.

Yn de lessen meitsje ik ek gebrûk fan de boekekiste. Lykas ferline jier wurkje ik it hiele trajekt mei in tema. Elke les hat syn ûnderdiel fan dat tema. As yn les 3 Famylje sintraal stiet, lês ik oan ;e ein fan Les 2 bygelyks foar út Mijn geweldige tovertante fan Dolf Verroen of út In nije heit fan Tys Wadman of Weg met de jongens fan mysels. De learkracht lêst dan de hiele wike stikjes foar út dat boek, sadat de bern hielendal klear binne foar de folgjende les. Foardiel is dat sawol bern as learkrachten in fprotte ferskillende soarten boeken presintearre krije!

De beide skoallen binne entûsjast oer dit twatalige trajekt. Want alles is twatalich, ek de posters, wurkmappen foar de bern en myn lessen. Dizze wike ha ik yn Deinum en Minnertsgea west om ôfspraken te meitsjen oer de start, in âlderjûn, in tuskenevaluaasje en noch folle mear. It is fantastysk om mei te meitsjen hoe’n sin as de learkrachten der oan ha, hoe’t se meitinke en op skitterjende ideeën komme. Dêr mei ik noch neat oer sizze, mar jim sille it lêze!

De Skoalskriuwer: it twadde jier

It is hast safier: in nij seizoen fan De Schoolschrijver begjint wer. Yn Amsterdam foar de seisde kear, yn Fryslân en Grinslân is it it twadde seizoen. Brabân is de nije provinsje. Yn Fryslân binne it net mear fiif mar tsien skoallen. Der binne twa nije skriuwers by, Kate Schlingemann en Derk Visser, mei om’t Arend van Dam ferhuze is nei Breda. De ‘âlde’ skriuwers ha yn Fryslân aanst twa skoallen. Yn desimber moetsje alle skoalskriuwers inoar yn Amersfoart. Ik ha der no al sin oan!

Ferline jier reizge ik alle wiken út Frjentsjer wei nei Twizelerheide. De skoallen fan takomme jier binne tichterby, yn Minnertsgea en Deinum.  Oare wike sil ik nei Minnertsgea om yn ‘e kunde te kommen mei de (masters) en juffen. De wike dêrnei is Deinum oan ‘e beurt. Ik bin ôfgryslik benijd hoe’t it my ôfgean sil om twa skoallen te hawwen. It freget in goede tarieding, de boel net trochinoar helje, koartsein in poerbêste organisaasje. Wylst ik dit skriuw waait it bûten in stoarm en yn ‘e holle dus ek. Neam it in útdaging. Mar ik wit dat ik, sagau’t ik foar de klasse stean, gjin twifels mear ha. Dan telle de bern, de ferhalen en de boeken!

De lêste wiken bin ik oan it lêzen foar de boekekisten. Elke klasse kriget in kiste mei 25 boeken deryn dy’t ik útsocht ha: spannende, grappige, fantastyske, Nederlânske en Fryske boeken. In oantal titels dy’t ik ferline jier brûkte, komt der wer yn om ferskillende redenen. Moai skreaun, in ferhaal achter it ferhaal of om’t de bern yn Twizelerheide der gek op wiene. Oare boeken wol ik ferfange, omdat der noch moaiere binne of  om’t ik dit jier wat oars wol. Ferline jier wurke ik út in tema wei: ûntdekkingsreizen. We ha wat ûntdutsen doe! Dit jier doch ik it oars, mar dat giet yn oerlis mei de skoallen en dus falt der noch net in protte oer te sizzen. It pittichste sil wêze dat ik der in groep 3/4 by ha. Groep 3 kin krekt wat lêze en groep 4 is in hiel ein fierder.

No wurket it gelokkich by De Skoalskriuwer sa, dat wy leare fan inoar. Alle skoalskriuwers kinne gebrûk meitsje fan in ynternetfoarum. Dêr kinne wy de dingen opsette dêr’t wy mei sitte. Sa is der al in skriuwer dy’t oanbean hat my mei groep 3/4 te helpen om’t hy dêr ûnderfining mei hat. Ferline jier hie ik in buddy, Lydia Rood, en dit jier kin ik wer mei myn fragen by har te plak. Fan De Skoalskriuwer leare net allinnich de bern en de masters en juffen mar de skriuwers ek. Se leare oer oare boeken as allinnich dy fan harsels, oer (foar)lêzen en taal, én it hat grif ynfloed op har eigen skriuwen. By my wurket dat teminsten wol sa. Mar dat komt in oare kear oan ‘e oarder.

Fakânsje

Us heit wie, lykas myn man, skoalmaster, en sels wurke ik ek yn it ûnderwiis. Jierren foar de klasse, letter op in kantoar. Dat betsjut dat ik myn hiele libben skoalfakânsjes hie. Dy wiene lang, dat wit elk, mar ek drok en djoer. Ast yn simmerhúskes bivakearrest, fljocht dy it jild ta de bûse út, sa simmers. Benammen mei de winsken dy’t wy hiene: poerbêste bêden en goede stuollen. Oars kamen wy yn stikken wer thús en dat koe de bedoeling net wêze. Boppedat wie it altyd oeral drokte.

Dit jier is alles oars. Yn de ôfrûne simmermoannen siet ik foar in grut part yn myn sjaletsje oan in boek te wurkjen. Op de camping wie it gesellich, mar op ús fjildsje en seker it hoekje dêr’t ik sit, is it altyd rêstich. Hiel geskikt om te skriuwen. Doe’t de skoallen wer begûnen, makke ik my klear foar fakânsje. Mei skoansus, man past op hûs, hurd en hûn, op nei Frankryk. Op ‘e diken wie it noch net echt stil mar in ein nofliker as foarige jierren. De minsken dy’t nei Frankryk rieden, wiene hast allegearre grize dowen. Wy pasje der prima tusken.

No sitte wy yn in húske midden yn de Morvan. It is hjir stil, op in inkele ko, hoanne of keffende Fifi fan de buorlu nei. It húske hat alles om it ús oangenaam te meitsjen op ien ding nei: in houtkachel. Wy roeken him sagau’t wy der yn kamen en minder noch, dy geur gie net fuort. Stadichoan waard ik benauder en no ha ik in stim as in bas-bariton en blaf ik lûder as Fifi. De kachel is yntusken útsogen, de keamer ek, en de plumeau hat syn wurk dien. No mar hoopje dat ik aanst myn eigen stim werom krij en net sa gammel mear bin. Der is hjir in protte te sjen en moaie paden te berinnen. Mochten wy de boeken fergetten wêze, dan stiet hjir noch in kastfol.

Fakânsje, foar it earst yn septimber. Sommige dingen wenne flotter as oaren. Dit is der ien fan!