De Schoolschrijver: een emotionele les

Het was deze week een overvol uur op de scholen. Met terugkijken op de maillessen, die deels waren mislukt maar die ook juweeltjes aan vragen hadden opgeleverd. Bijvoorbeeld: Heb je wel eens problemen met het schrijven, Hanneke? Dan wil ik je wel helpen. Bij zo’n mailtje smelt ik.

Met vooruitkijken op de Talentenklas, als we een schoolkrant gaan maken. Wat kan er in zo’n krant? Verhalen, gedichten, interviews, strips, puzzels, reportages… Moeilijk woord, maar gelukkig had ik een mooi voorbeeld van Janneke Schotveld die in het AOb-blad was gevolgd door een journalist. Het resultaat was dus een reportage. Dat moeilijke woord ontging de kinderen van groep 7 en 8 volkomen, want die lagen bijna van verrukking onder de tafel: ‘Oooh, Superjuffie!’ Vervolgens keken ze naar mij. ‘Jahaa,’ zei ik, ‘dat is behelpen, geen Superjuffie maar Hanneke de Jong…’ Om daarna met elkaar in lachen uit te barsten.

Het lachen verging hen daarna snel. Ik las een stuk voor uit Vuur van Anke Kranendonk. Sam is dol op zijn hondje Vuur. In het hoofdstuk dat ik voorlas vertelt Sams moeder dat Vuur onder een auto kwam en op slag dood was. Met zijn vader maakt Sam zijn hondje schoon. De broer van Sam wil niet mee, hij ligt op de vloer tv te kijken. Een prachtig hoofdstuk waar de kinderen ademloos naar luisterden. Het was voor allemaal duidelijk dat Sam en zijn broer veel verdriet hadden. ‘Hoe weten jullie dat?’ vroeg ik. ‘Het woord verdriet komt in het hele stuk niet voor.’ Haarfijn vertelden de leerlingen hoe ze wisten dat de broers verdriet hadden, ook al reageerden ze beide heel verschillend.

De schrijfopdracht luidde: je hoofdpersoon zit ’s avonds met het gezin gezellig in de huiskamer, de tuin, op de camping, de boot of waar dan ook. Schrijf maar hoe leuk jullie het hebben. Een leerling schreef dat hij aanbood om voor opa vampier een glaasje bloed te halen. Prima voorbeeld van een gezellige avond!

Maar dan! ‘Er gebeurt iets onverwachts: iemand belt aan en roept: Gooooeeeedemorgen!’ De kinderen grinnikten, die kreet kenden ze wel. ‘Wat kan er nog meer aan onverwachts gebeuren?’ De ideeën borrelden op! De volgende opdracht luidde: ‘Wat er ook gebeurt, het maakt een emotie, of misschien wel meer, los bij de hoofdpersoon. Waarschijnlijk ook bij de anderen van het gezelschap. Je schrijft er over, zonder de emotie te benoemen.’ De kinderen stortten zich weer op hun verhaal en het werd stil. Er was verdriet, vreugde, schaamte, woede en nog veel meer. Volgende week gaan we het lezen!

Groep 3/4 puzzelde een verhaal in elkaar dat ik had geschreven. Het was in stukken geknipt, vorige week waren er overal tekeningen bij gemaakt en gisteren puzzelden we het weer tot een geheel. Ook hier is hard gewerkt en het resultaat mag er zijn. Hun advies: ‘Stuur het maar naar de uitgever, Hanneke. Het is spannend, grappig en leuk!’

Wat een feest, deze week!

De Schoolschrijver les 6: spannend!

Het was een spannende week op mijn Schoolschrijversscholen. Na het bekijken van de gedichten van vorige week, gingen we namelijk spannend schrijven!

De eerste opdracht was de opmaat. Beschrijf de route van je slaapkamer naar de woonkamer. Heel feitelijk. Vijf zinnen moesten genoeg zijn. Aanvankelijk ontstond er enig tumult over wie waar sliep, boven, op zolder of bijna naast de woonkamer, maar al snel ging iedereen aan de slag. Na een paar minuten mochten de eersten voorlezen.

‘Ik kom uit bed en loop de trap af.’ ‘Slaap jij vlak voor de trap dan?’ ‘Eeeh, nee!’ Leerling verbeterde en las verder. Al snel had de klas door dat het handig is om de woorden slaapkamer en woonkamer in ieder geval te gebruiken zodat de lezer wist waar hij was in het huis van de schrijver.

Volgende opdracht. Ik vertelde: ‘Het is nacht. Iedereen slaapt, behalve jij. En omdat je klaarwakker bent, wil je iets uit de woonkamer halen. Wat dat is, mag je zelf bedenken, maar je weet dat je dat niet mee mag nemen naar je slaapkamer. Toch haal je het op, zonder iemand wakker te maken. Bedenk wat je ophaalt en beschrijf hoe je dat doet. Nu mag je het heel spannend maken!’

De klas schoot meteen in de schrijfstand. Bijna iedereen wilde na de 5 minuten schrijftijd wel voorlezen. Zelfs de meester in groep 7/8 las voor en dat deed hij spannend! Bij het bespreken van deze stukjes ontdekten de kinderen dat ze de zintuigen, die ze vorige week al dichtend hadden ontdekt, weer moesten gebruiken. In het donker je weg zoeken zonder dat er iemand wakker werd. Ze moesten stilletjes lopen of sluipen in plaats van de trap afdenderen, ze mochten niet tegen de openstaande badkamerdeur botsen en gingen in het donker op de tast naar de woonkamer. Papa snurkte meestal onverdroten door en als hij stokte, bevroor de betreffende leerling.

De derde opdracht was een herhaling van de eerste: loop of fiets van je huis naar school. Wat zie je onderweg? Waar loop je langs? Houd je aan de feiten. Bij het bespreken bleek dat ze al veel hadden geleerd van de eerste opdracht.

De laatste opdracht maakte eerst de tongen en toen de pennen los. ‘Je moet naar school, maar er is iets, dat kan onderweg zijn of bij aankomst op school, waar je ontzettend bang voor bent. Beschrijf wat je meemaakt en wat je voelt onderweg.’ ‘Er loopt een dino door het dorp!’ ‘Ik word opgewacht door een groepje pesters.’ ‘Ik krijg straf van de juf omdat…’

Daarna werd het angstaanjagend stil. De kinderen schreven. De rillingen liepen ons over de rug en de grize gie ús oer de grauwe!

De viool reist verder

We hebben contact gehouden, Lilan en ik. Eerst via facebook, later via mobiel bellen en appen. Bijvoorbeeld als er problemen waren, en die kwamen natuurlijk. Want wie heeft ze niet af en toe? Maar ook als ze blij was met dingen. Dat ze nu drie keer per week bij een gezin muziek maakt bijvoorbeeld.

Sinds een poosje heb ik contact met haar moeder. Ze schrijft hoe blij ze is dat haar dochter iemand heeft om op terug te vallen; niet een instantie maar een mens, een moeder. Hoe zwaar het is om je kinderen te laten gaan. En hoe ze tegelijk zo trots is dat het goed met hen gaat.

Deze week kwam het bericht waar ik op wachtte. Ik wist dat Lilan naar de IND moest. Ze is nu bijna 17 1/2 en dat is de tijd om volwassen en zelfstandig te worden. Ze mag blijven, in ieder geval 5 jaar! Ongetwijfeld zal ze zich nog meer op het Nederlands storten, want ze weet dat taal de basis is. Nu communiceren we nog in het Engels, en ik zegen Google translate dat me een inkijkje geeft in de wonderlijke Arabische tekens. Al vermoed ik dat Google het niet zo bloemrijk vertaalt als het werkelijk is.

We zijn blij. En Lilan gaat moedig verder, met haar viool!

Wil je het hele verhaal lezen over de reis van de viool, klik dan hier.

De Schoolschrijver, les 3: geheimen

Als je begint op een school, als leerkracht of als Schoolschrijver, is het altijd even wennen. Aan de school, de leerkrachten, de kinderen, de cultuur, de omgang met elkaar, aan alles. Soms gaat dat heel snel, klikt het wederzijds meteen, en soms moet je er meer werk voor doen. Dat kan overal aan liggen, zelfs aan het weer! Als er storm op komst is, merk je dat aan de kinderen, maar ik merk het ook aan mezelf. Ik ben onrustiger, sneller geprikkeld en dat kan leiden tot botsinkjes met kinderen die net zo zijn als ik. Zoals de kinderen met ADHD.

Er was veel storm de laatste weken en vorige week stormde het binnen en buiten behoorlijk. Deze week had ik er een gesprekje over met een leerling. Wij zaten bij mijn schrijfplek, alle andere kinderen in de lokalen. Het was rustig, zowel binnen als buiten. ‘Het ging niet zo goed, hè, vorige week?’ vroeg ik haar. Ze keek me twijfelend aan, lachte een beetje en knikte. Het kon vast beter. ‘Weet je,’ zei ik, ‘als het zo stormt, word ik vreselijk druk in mijn hoofd. Dan kan ik minder verdragen. Heb jij dat ook?’ Ze knikte weer. ‘Bij mij komt dat omdat ik ADHD heb.’ ‘Dat heb ik ook!’ We lachten naar elkaar en namen elkaar op. We spraken erover, dat het soms lastig is, maar dat het ook voordelen heeft. Dat je je vaak extra moet inspannen en dat dat best vermoeiend is. Als dikke vriendinnen gingen we ten slotte samen de klas in. Later, midden in een les, kwam ze naar me toe. ‘Ben je nu echt heel druk, Hanneke? Je lijkt zo rustig.’ Ik wees naar mijn hoofd. ‘Daar is het vreselijk druk, en dat duurt de rest van de dag, ook als ik allang weer thuis ben. Maar we doen ons best, hè?’ ‘Jahaaa!’ zei ze, we doen ontzettend ons best.

De lessen gingen deze week over geheimen en overdrijven. In de bovenbouw werkten de kinderen over familiegeheimen. Eerst bespraken we hoe families in elkaar zitten en weten waar je vandaan komt, via stambomen en archieven. Daarover kreeg ik afgelopen zaterdag zo een cadeautje in de schoot geworpen door het programma Verborgen verleden. Hoofdpersoon was Jochem Myjer. Ik liet groep 7 en 8 er een stukje van zien. Dat hij ontdekte dat zijn voorouders echt afstammen van de broer van Willem de Zwijger. Alle kinderen kenden Jochem Myjer en keken ademloos toe. Om daarna enthousiast aan de slag te gaan met het familiegeheim dat hun hoofdpersoon ontdekte. Het worden heel spannende verhalen!