En het is niet eens de vijfde (2)
Rouwen en trouwen
De andere levensstap waar mijn hoofd het druk mee heeft is het aanstaande huwelijk van iemand die me zeer lief is: mijn Koerdische pleegdochter Lilan.
In 2015 kwam Lilan vanuit Syrië naar Nederland. Een barre tocht die ze alleen ondernam. Haar jongste broer was al onderweg en de oudste kwam later; hun ouders bleven in Syrië omdat Rania, haar moeder, wegens een slecht hart de reis niet aan zou kunnen. Eenmaal in Nederland werd Lilan opgevangen in een jeugd-azc. Ze vertelde bij de intake dat ze viool had gespeeld; dat bericht werd via Twitter aan mij doorgegeven omdat men wist dat ik een viool had waar ik niet meer op speelde. Samen met Johan bracht ik de viool naar haar toe en na de kennismaking liet ze horen hoe de viool klonk als zij erop speelde. Ook vertelde ze over haar reis; het klikte meteen. Zoals het later ook met Rania klikte toen wij via Facebook kennis maakten.
Over het verhaal van Lilans vlucht schreef ik een boek. Nu weet ik dat het niet het hele verhaal was. Onze gesprekken verliepen vaak via berichtjes of gesprekjes in het Engels en we begrepen elkaar niet altijd maar voor het boek was wel een deadline. Begin januari 2017 werd “Wês net bang (mar wol foarsichtich)” gepresenteerd in het kader van het project Lês no. De presentatie was in Heerenveen met Omrop Fryslân erbij. Omdat de presentatie vrij vroeg was en Lilan uit Noord-Brabant moest komen, sliep ze die nacht voor het eerst bij ons. Ze was gespannen en moe; alleen als ze speelde met Luca, de hond, kon ze zichzelf zijn. Ze werd geïnterviewd, diverse keren, en kreeg het boek aangeboden ook al kon ze het niet lezen. Later hoorde ik van verschillende kanten dat het boek ervoor heeft gezorgd dat veel jongeren meer begrip kregen voor de keuze en het leven van jonge vluchtelingen. Lilan wilde vrij zijn, ze wilde geen tent dragen maar gekleed gaan als een meisje van haar leeftijd. Ze wilde de muziek beluisteren en spelen van haar keuze, dansen zoals ze wilde en sporten zoals ze wilde.
In december werd ze 18 jaar, het betekende dat ze volwassen was volgens de wet. Ze kwam in het AZC van haar oudste broer te wonen. Toen ik haar daar bezocht zag ik hoe troosteloos de omgeving was. Ondanks alles werkte ze haar ‘afvinklijstje’ af, de lijst met wat ze wilde bereiken. Zo maakten Johan en ik het meest bijzondere moment mee uit haar leven, toen zij en haar broers met al hun Nederlandse vrienden en kennissen moeder Rania en vader Zouher opwachtten op Schiphol. Het was onvergetelijk, want ze hadden elkaar al een paar jaar niet gezien. Hierna hielden we contact, reisden soms af naar Brabant en Rania en Zouher kwamen bij ons. Een van de laatste appjes van Rania was een paar weken voor het overlijden van Johan. Ze vroeg of we tijdens een etentje met Lilan en Ghandy een feestje wilden vieren. Ik wist niet hoe ik het moest uitleggen dat dat te veel voor Johan was, dat hij te moe was. Achteraf vind ik het raar dat ik wel wist dat hij te moe was voor zoiets maar niet zag dat hij op omvallen stond. Pas na het overlijden begreep ik dat de verloving op de dag na de crematie was geweest. Toen snapte ik het feestje dat Rania bedoelde.
Ghandy kenden we al omdat Lilan hem eens naar ons had meegenomen. Hij was nieuwsgierig naar die tweede moeder van Lilan. Nu gaat ze met hem trouwen en ik zal erbij zijn. Want toen Rania tegen me zei hoe mooi het zou zijn als Lilan haar beide moeders bij zich heeft, dan smelt je toch? Ook als je weet hoeveel het je gaat kosten aan energie om er te kunnen zijn?
Ik dacht aan een lieve Twittervriendin die me leerde om de dingen die je graag wilt ondernemen kunt doen door alles in stukjes te knippen met veel rust er tussendoor. Dus maakte ik plannen: Margryt zou me in mijn eigen auto naar Brabant brengen zodat ik zelf kon rijden als ik ergens heen wilde. Ik zou een week verblijven in een B&Beetje niet ver van de woonplaats van Lilan. Ik had er zin in en tegelijkertijd wist ik dat ik eerst een bak tranen moest vergieten als ik Lilan en Rania zou zien omdat ik zonder Johan zou komen. Want al schudde hij zijn hoofd wel eens als ik weer wat ondernam, hij steunde me altijd en was een perfecte gastheer als iemand hier op bezoek kwam of logeerde. Ik wist zeker dat ik hem zo ging missen! Wat zou hij het geweldig vinden dat ik er toch bij zou zijn. Dus was ik van plan, geholpen door veel lieve mensen om me heen, te genieten.
Dit had ik geschreven een paar dagen voordat ik vertrok, voordat ik ten val kwam met veel hoofdpijn en blauwe plekken tot gevolg. Ondanks de hersenschudding gingen we toch naar het zuiden. Eenmaal onderweg veranderde er van alles en sloegen de twijfels toe. Later in de week hoop ik het vervolg te schrijven: het verschil tussen rouwtranen en trouwtranen.
